Μια πόλη που βρίσκεται στην αγκαλιά της Ροδόπης και φημίζεται για την ιδιαίτερη ομορφιά της. Η σύγχρονη Ξάνθη υπόσχεται στον επισκέπτη ότι δεν θα βαρεθεί να ανακαλύπτει νέες δραστηριότητες, ενώ η παλιά πόλη της Ξάνθης υπόσχεται να τον γοητεύσει με την αρχοντιά της. Στο κέντρο της πόλης υπάρχουν επιλογές όπως ζαχαροπλαστεία στην πλατεία, εμπορικά μαγαζιά για όλα τα γούστα, δημόσιες υπηρεσίες, γραφικά ταβερνάκια και ρεμπετάδικα, αλλά και χώροι ψυχαγωγίας, μπαράκια και κλαμπ, που συγκεντρώνουν κυρίως τον φοιτητόκοσμο του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Με λίγα λόγια, σε αυτό το σημείο χτυπάει ο παλμός της πόλης. Από την άλλη, η Παλιά Πόλη συμπληρώνει άψογα αυτό το σκηνικό: ένας καλοδιατηρημένος οικισμός, με αξιοζήλευτη πολεοδομία, πραγματικό στολίδι της Ξάνθης. Προσφέρεται για ατέλειωτους περιπάτους στα λιθόστρωτα σοκάκια, όπου ο επισκέπτης θα χορτάσει όμορφες εικόνες και μεθυστικές μυρωδιές. Ο συνδυασμός αυτός είναι που κάνει την Ξάνθη ξεχωριστή.
Χαρακτηριστικό της Ξάνθης είναι η συνύπαρξη του χριστιανικού με το μουσουλμανικό στοιχείο. Στους κόλπους της συζούν Έλληνες, Τούρκοι, Πομάκοι, Αρμένιοι. Η τοπική κουζίνα αντανακλά αυτό το πολιτισμικό μωσαϊκό: παστουρμαδόπιτες, μπαχαρικά, λογιών-λογιών κεμπάπ, λουκάνικα, γιουφκάδες (χυλοπίτες) αλλά και ντόπια ψάρια από τον ψαρότοπο του Πόρτο Λάγος συνιστούν τον γαστρονομικό χάρτη της Ξάνθης. Θα ήταν σημαντική παράλειψη να μην αναφέρουμε τα φημισμένα γλυκίσματα με υπογραφή ανατολής, όπως το σαραγλί, το σιροπιαστό γκελίν μποχτσά, τις καριόκες και φυσικά το σουτζούκ λουκούμ.
Όπως γνωρίζουμε όλοι, για να γίνει κάτι αξιόλογο, κάποιοι κοπιάζουν ολόκληρα χρόνια. Έτσι και η Ξάνθη, για να φτάσει να θεωρείται σήμερα «κυρά και αρχόντισσα της Θράκης», πέρασε από σαράντα κύματα. Η περιοχή κατοικείται, σύμφωνα με τα ευρήματα, από τους νεολιθικούς χρόνους. Από τον 11^ο αιώνα π.Χ. και μετά εγκαθίστανται θρακικά φύλα. Το όνομα Ξάνθη ή Ξάνθεια ακούγεται πρώτη φορά το 879 μ.Χ. Τότε επρόκειτο ουσιαστικά για ένα χωριό, το οποίο υπέμεινε επιδρομές, καταστροφές και κατακτήσεις, για να περιέλθει στην εξουσία των Οθωμανών, που κράτησε 24 ολόκληρα χρόνια. Ήδη το 1715 η Ξάνθη είναι γνωστή για την καλλιέργεια καπνών, που φέρνει στην πόλη πλούτο και φήμη. Οι σεισμοί ωστόσο του 1829 ισοπεδώνουν την πόλη, που προσπαθεί να σταθεί και πάλι στα πόδια της. Οι κάτοικοί της, πρωτεργάτες της ανοικοδόμησης που ξεκινά, την φτάνουν πάλι σε αξιόλογο σημείο. Χτίζονται καπνομάγαζα που ελκύουν καπνεργάτες, όμορφα και άνετα κτίρια, και η πόλη ξαναγεννιέται. Οι καπνέμποροι αποδεικνύονται μεγάλοι ευεργέτες της. Όλη αυτή η ανάπτυξη «παγώνει» το 1912, όταν η Ξάνθη κατακτάται από τους Βούλγαρους και μένει υπό βουλγαρική κατοχή μέχρι και το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πιο συγκεκριμένα, το 1913 η πόλη απελευθερώνεται από τα ελληνικά στρατεύματα, αλλά με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου πέφτει ξανά στα χέρια των Βουλγάρων. Η απελευθέρωση έρχεται το 1919 και η ενσωμάτωση στην Ελλάδα το 1920, με τη συνθήκη των Σεβρών. Το διάστημα 1920-1923 δέχεται πρόσφυγες, οι οποίοι βοηθούν τους ντόπιους στην προσπάθειά τους να ορθοποδήσουν. Η χαριστική βολή όμως έρχεται με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη νέα βουλγαρική κατοχή. Από τα τέλη του 1944 και μετά, ωστόσο, δεν σκιάζουν άλλα σύννεφα την πόλη της Ξάνθης. Ελεύθερη πλέον, η Ξάνθη αναπτύσσεται χάρη στη δουλειά και το μεράκι των κατοίκων της, οι οποίοι την έχουν φέρει ψηλά στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών.