Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, σε κάθε μικρό ή μεγάλο χωριό, τα έθιμα που εδώ και αιώνες επιβιώνουν έχουν κυρίαρχο ρόλο στη ζωή των Ελλήνων. Ένα από αυτά είναι και το έθιμο του κλήδονα, το οποίο αναβιώνει στις 23 Ιουνίου, παραμονή της γιορτής του Άη Γιάννη, σε πολλές περιοχές της χώρας, με μικρές ή μεγάλες παραλλαγές. Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο από την εποχή ακόμα του Ομήρου, καθώς αναφέρεται στα έργα του.
Κύριος άξονας του εν λόγω εθίμου είναι οι ανύπαντρες κοπέλες που παίρνουν μέρος στο τελετουργικό, το οποίο είναι κάτι σαν μαντική τελετή. Έτσι οι κοπέλες αυτές μαζεύονται και επιλέγεται μια από αυτές ή μια ολόκληρη ομάδα για να μεταβεί στο πηγάδι του χωριού και να φέρει νερό, το λεγόμενο «αμίλητο νερό», το οποίο λέγεται έτσι καθώς κατά τη μεταφορά αυτή υπάρχει απόλυτη σιωπή ανάμεσα στις κοπέλες. Αφού μεταβούν στο σπίτι μιας συγκεκριμένης κοπέλας το νερό τοποθετείται σε ένα πήλινο δοχείο, μέσα στο οποίο κάθε κοπέλα τοποθετεί ένα προσωπικό της αντικείμενο που ονομάζεται «ριζικάρι». Μετά από αυτή τη διαδικασία το δοχείο σφραγίζεται με ένα κόκκινο πανί, ενώ λέγεται το δίστιχο: «Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ’ Αγιαννιού τη χάρη, κι όποια ’χει καλό ριζικό να δώσει να το πάρει». Οι κοπέλες βάζουν το δοχείο σε ένα χώρο της αυλής ή στην ταράτσα για να βρίσκεται κάτω από τον έναστρο ουρανό.
Κάθε κοπέλα πηγαίνει σπίτι της και, όπως θέλει το έθιμο, βλέπει στα όνειρα της τον μέλλοντα σύζυγο της. Πριν ανατείλει ο ήλιος η κοπέλα που έχει το δοχείο το παίρνει και το βάζει μέσα στο σπίτι για να μην το δουν οι ακτίνες του ήλιου. Αφού μαζευτούν οι κοπέλες και πάλι, κυρίως τις μεσημεριανές ή απογευματινές ώρες, ανοίγουν το δοχείο. Μαζί τους παρευρίσκονται και συγγενείς ή γείτονες. Μία κοπέλα αρχίζει να βγάζει ένα-ένα τα αντικείμενα, χωρίς να γνωρίζει σε ποια ανήκει το καθένα, λέγοντας ταυτόχρονα και ένα δίστιχο, το οποίο προμηνύει τη μοίρα της κάθε μίας. Έπειτα, κάθε κοπέλα πίνει μια γουλιά νερό από το δοχείο και στέκεται μπροστά σε ένα παράθυρο, περιμένοντας να ακούσει ένα αντρικό όνομα. Το πρώτο που θα ακούσει είναι το όνομα του άντρα που θα παντρευτεί.
Μετά την παραπάνω διαδικασία στήνεται ένα μουσικοχορευτικό γλέντι, στο οποίο συμμετέχει όλο το χωριό. Την ημέρα του Αγίου Ιωάννη, δηλαδή την ημέρα που πραγματοποιείται το έθιμο του κλήδονα, γίνεται και ένα δεύτερο έθιμο, αυτό της φωτιάς. Οι κάτοικοι ανάβουν φωτιές στην πλατεία του χωριού και ανταγωνίζονται ποιος θα ανάψει τη μεγαλύτερη φωτιά, ενώ ταυτόχρονα χορεύουν και πηδούν πάνω από αυτές.
Για τους παντρεμένους το έθιμο μπορεί να περιοριστεί στο φαγοπότι και το κάψιμο των στεφανιών του Μάη στη φωτιά και έτσι όλοι να έχουν θέση σε αυτό το έθιμο που καταφέρνει να διατηρηθεί μέσα στους αιώνες.
- Άρθρα/
- Εορτές & Φεστιβάλ/