Είναι το σπουδαιότερο ίδρυμα για την ιστορία  της ελληνικής και δυτικοευρωπαϊκής τέχνης στη χώρα. Ιδρύθηκε το 1900  και αφού πέρασε μια μακρά νομαδική περίοδο στεγάστηκε το 1974 στο κτήριο που βρίσκεται σήμερα και το οποίο προβλέπεται να επεκταθεί για την καλύτερη προβολή των θησαυρών που φιλοξενεί. Ανάμεσα στα 17000 έργα που αριθμεί η συλλογή του, συγκαταλέγονται οι περισσότεροι σπουδαίοι   Έλληνες δημιουργοί, Δομίνικος Θεοτοκόπουλος, Νικόλαος Γύζης, Λύτρας, Γέρος, Μπουζιάνης και πάρα πολλοί ακόμη. Το ταξίδι στις αίθουσες της μόνιμης έκθεσης του μουσείου ξεκινά από την μεταβυζαντινή εποχή και φτάνει μέχρι τις μέρες μας, ενώ κατά καιρούς φιλοξενεί και σημαντικές περιοδικές εκθέσεις παγκόσμιου βεληνεκούς.
Τα εκθέματα του μουσείου χωρίζονται σε ζωγραφικούς πίνακες και γλυπτά, τα μεν πρώτα παρουσιάζονται στην πινακοθήκη στης οδού Β. Κωνσταντίνου, τα δε δεύτερα στην γλυπτοθήκη που λειτουργεί από το 2004 στο Άλσος Στρατού στην περιοχή Γουδή και στεγάζει την ιστορία της νεότερης ελληνικής γλυπτικής, φιλοξενώντας συγχρόνως και περιοδικές εκθέσεις. Στην γλυπτοθήκη θα θαυμάσετε εξαίσια έργα κορυφαίων Ελλήνων δημιουργών, Χαλεπάς, Σώχος, Παπαγιάννης, Γαίτης και πολλοί ακόμη εξίσου σημαντικοί  αλλά και ξένων όπως του Ρενέ Μαγκρίτ.
Παραρτήματα της Εθνικής Πινακοθήκης λειτουργούν στο Ναύπλιο, στην Αίγινα, στην Σπάρτη και στην Κέρκυρα.
H Εθνική Γλυπτοθήκη θα παραμείνει κλειστή από την Δευτέρα 15 Απριλίου 2013, μέχρι νεωτέρας ανακοίνωσης, λόγω της έναρξης των εργασιών επέκτασης της Εθνικής Πινακοθήκης. (Διεύθ.: Άλσος Στρατού)